ἐγείρω
ἐγέλαξαἐγείρω (impf.
ἤγειρον, f.
ἐγερῶ, ao.
ἤγειρα, pf.
ἐγήγερκα, pl. q.
pf. ἐγηγέρκειν ; pf. et pl. q. pf. 2 au sens intr. ἐγρήγορα, ἐγρηγόρειν et
ἠγρηγόρειν ; pass.
f. ἐγερθήσομαι, ao. ἠγέρθην, pf. ἐγήγερμαι, pl. q. pf. ἐγηγέρμην)
I tr.
1 faire lever,
d’où éveiller : τινὰ ἐξ ὕπνου, Il.
5, 413, litt.
éveiller qqn de son sommeil ; abs.
Eschl. Eum.
140, etc.
réveiller qqn ; p. anal. ἐγ. νεκρούς, NT.
Matth. 10, 8 ;
Joh. 5, 21 ;
ou ἐκ νεκρῶν,
NT. 1 Cor.
15, 42, ressusciter des morts
ou d’entre les morts ||
2 ériger, dresser, mettre
debout (une construction) Call.
Ap. 64 ;
πύργους, DC.
42, 12, élever des tours ; τρόπαιον, DC. 42, 48, ériger un trophée ; ναόν, NT. Joh. 2, 20, rebâtir un
temple ||
3 fig. exciter : τινά,
Hés. O.
571, etc.
exciter qqn (au travail, etc.) ;
τινὰ ἐπὶ ἔργον, Hés. O. 20, exciter qqn à un travail ; ὀργήν, Hdn 5, 1, exciter la colère ; μάχην, Hés. Th. 666, 713 ;
πόλεμον, Thc.
1, 121, provoquer un combat, une
guerre ; λύραν, Pd. N. 10, 21 ; θρῆνον,
Soph. O.C.
1779 ; μῦθον,
Plat. Pol.
272d, faire
résonner la lyre, faire retentir des gémissements, faire entendre
une parole ||
II intr. s’éveiller : ἔγειρ’, Eur. I.A. 624 (dout.) éveille-toi ; d’ord. en ce
sens au pf. ἐγρήγορα, Il. 7, 371 ; 10, 419, etc. ;
p. opp. à καθεύδω, Plat. Theæt. 158b ||
Moy. ἐγείρομαι (f. ἐγεροῦμαι, ao. 2
ἐγρόμην)
1 s’éveiller :
ἐξ ὕπνου, Il.
2, 41, s’éveiller de son sommeil ;
abs. Od.
15, 46 ; Ar.
Vesp. 774
||
2 p.
suite, être éveillé, fig. être
vigilant, Eschl. Eum. 676 ||
3 se lever, Il. 7, 434 ||
E Act. impf. épq. ἔγειρον,
Il. 15, 594.
Ao. poét. ἔγειρα, Od. 15, 45 ; Hés. Th. 713 ; Pd. N. 10, 21 ; sbj. 3 sg. épq.
ἐγείρῃσιν, Il.
10, 511 ; 1 pl.
épq. ἐγείρομεν, Il. 2, 440. Pf. réc. ἐγήγερκα,
Philstr. Ep.
16. Pl. q. pf.
ἐγηγέρκειν, DC.
42, 48 ; Jos.
A.J. 17, 7, 4.
Pf. 2 ἐγρήγορα,
Ar. Lys.
306 ; Xén.
Cyr. 4, 5, 7,
etc. ; d’où
pl. q. pf. ἐγρηγόρειν (sel. d’autres
ἐγρηγόρη) Ar.
Eccl. 32,
etc. ; rar.
ἠγρηγόρειν, Mén.
(Com. fr. 4,
309). Pf. épq. ἐγρήγορθα, d’où
3 pl. ἐγρηγόρθασι [ᾰ]
Il. 10, 419 ;
impér. ἐγρήγορθε, Il. 7, 371 ; inf. ἐγρηγόρθαι ou ἐγρήγορθαι, Il. 10, 67. — Pass. fut. réc.
ἐγερθήσομαι, Babr. 49, 3. Ao. ἠγέρθην, Polyen 1, 30, 4,
3 pl. épq. ἔγερθεν (p. -ησαν) Il. 23, 287 (var. ἄγερθεν). — Moy. prés.
ἐγείρομαι, Od.
20, 100 (part.
-όμενος) etc.
Fut. réc. inf.
ἐγερεῖσθαι, Polyen 1, 30, 4.
Ao. 2 épq. ἐγρόμην, Il. 2, 41 ; 15, 4 ;
Od. 13, 187,
etc. ; impér. 2
sg. ἔγρεο, Il. 10, 159 ; Od. 23, 5 ; etc. ; 2 pl. ἔγρεσθε, Eur. Rhes. 532, 533 ;
A. Rh. 2, 884 ;
sbj. 2 sg. ἔγρῃ, Ar. Vesp. 774 ; 3 sg. ἔγρηται, Hpc. 8, 324 Littré ;
opt. 3 sg. ἔγροιτο, Od. 6, 113 ; inf. ἐγρέσθαι (sel. d’autres
ἔγρεσθαι) Od.
13, 124 ; part. ἐγρόμενος,
Od. 10, 50 ;
Plat. Lys.
204d,
etc.
Étym. R.
indo-europ. *h₁ger-, éveiller, cf.
ἔγρω ; p.
ἐγρήγορα, cf.
sanscr. jāgā́ra.